http://niemandsland.online/het-probleem-met-gevoelens

Het probleem met gevoelens

Yannick Coenders & Sébastien Chauvin

04-11-2016

Nadat Johan Derksen vorige week maandag Sylvana Simons vergeleek met een aap, kon ook radio DJ Giel Beelen zich niet meer bedwingen en deed hij tijdens zijn radioshow op vrijdag hetzelfde. Na enige ophef kwam Derksen erop terug: “het was zeker niet mijn bedoeling om te kwetsen.” En enkele dagen na zijn ‘gebbetje’ bood ook Giel Beelen zijn excuses aan: “ik vind het echt vervelend als iemand door mij een rotweekend heeft gehad. En Sylvana in het bijzonder.” 

Het Nederlands medialandschap kennende zullen beide gevallen waarschijnlijk overwaaien en afgedaan worden als uitglijders. Dat gebeurde namelijk ook de vorige keer dat Giel    Beelen zwarte mensen met apen vergeleek. Toch lijkt het ons goed om de pogingen tot sorry zeggen van beide heren serieus te nemen. Zo valt het op dat ze zich met name   richten op veronderstelde gekwetste gevoelens. In zekere zin zijn hun excuses daarmee enigszins bevreemdend. Simons ging in haar reactie op Derksen namelijk uitgebreid in op de   geschiedenis van zwart verzet tegen racisme en de mentale en fysieke effecten van stereotypes, maar ze repte met geen woord over haar eigen gevoelens.

Hieruit blijkt opnieuw dat racisme vaak gereduceerd wordt tot een individuele ervaring, een emotie. Met een aap vergeleken worden is dan bovenal ‘niet zo leuk’ voor de ontvanger. Ook in de strijd over Zwarte Piet gaat het vaak over gevoelens. Een belangrijke strategie voor veel zwarte mensen hierin is het vertellen van verhalen over hoe zij-zelf de sinterklaasperiode beleefden en dan met name het constant vergeleken worden met Zwarte Piet. Hoewel het delen van persoonlijke ervaringen een goede manier kan zijn om empathie op te wekken, kleven er ook nadelen aan. Als het immers om gevoelens gaat, waarom moeten we dan geen rekening houden met die arme Halbe Zijlstra voor wie alle heftige veranderingen al te hard gaan? Bovendien hebben opmerkelijk veel Zwarte Piet- verdedigers een Surinaamse buurman die juist ontzettend geniet van Sinterklaas’ vrolijke knecht.

Gevoelens zijn per definitie democratisch: we zijn toch immers allemaal gelijk en waarom zouden de gevoelens van de één dan zwaarder moeten wegen dan de gevoelens van een   ander? Uiteindelijk lijkt de focus op gevoelens de verandering van Zwarte Piet niet per se in de weg staan, maar vooral traag te laten verlopen. Iedereen moet namelijk wel even de tijd   krijgen om eraan te wennen: eerst het accent weg, dan de oorbellen en volgend jaar komen er roetvegen – maar niet bij alle Pieten tegelijk! De reden dat Zwarte Piet nu steeds vaker wordt aangepast, komt niet doordat we serieus zijn begonnen met reflecteren op het Nederlands koloniaal verleden, maar omdat we zo liberaal en tolerant zijn rekening te houden met   de eigenaardigheden van zwarte mensen die nou eenmaal wat (over)gevoelig zijn. En uiteraard moet in een context waarin wederzijdse gevoelens erkend worden, iedereen met iedereen rekening houden, dus met het vriendelijke verzoek nu dan wel stil te blijven over zeeheldenfilms, gouden koetsen en radio dj’s.

*

More on race and the pitfalls of emotional democracy here: 

https://sebastienchauvin.org/race-and-the-pitfalls-of-emotional-democracy-2017/